چاپ ژلاتینی

چاپ ژلاتینی که به آن هکتوگرافی یا ژلی گراف نیز می گویند یکه فرآیند چاپ است که شامل انتقال یک سند یا طرح اصلی روی تابه ای ژلاتینی (یا یک پد ژلاتینی با قاب فلزی) و اعمال جوهر به آن می باشد.

استفاده اصلی از این نوع چاپ منسوخ شده است اما اخیراً نظر جامعه هنری را جلب کرده است. چاپ ژلاتینی مدرنیزه شده و استفاده از آن برای هر کسی ممکن شده است.

پروسه

مستر

دای های (رزانه) مخصوصی (آنیلین) برای ساخت عکس مستر به فرم جوهر یا در فرم های دیگر مانند قلم یا مداد، کاغذ کربن و حتی در ریبون ماشین تایپ به کار می روند. مداد و قلم های هکتوگراف هنوز در بازار موجود هستند. ورق مستر در دستگاه های کپی الکلی نیز به کار می رفتند. بر خلاف یک مستر کپی، مستر هکتوگراف یک تصویر برعکس نیست. بنابراین اگر از مستر کپی در چاپ هکتوگراف استفاده کنیم مانند یک کاغذ کربن عمل می کند یک اثر روی پشت ورق بنفش می نویسد تا روی کاغذ سفید چاپ شود. اما در ورق مستر هکتو اثر روی یک کاغذ سفید نوشته می شود تا عکس برعکس بشت آن تولید شود.

عکس ژلاتینی

مستر روی ژلاتین قرار می گیرد و الکل برای انتقال جوهر از مستر به ژلاتین اعمال می شود.

کپی ها

بعد از انتقال تصویر و جوهر به سطح ژلاتینی، کپی ها با فشار کاغذ روی آن تولید می شوند.

نظافت

زمانیکه دیگر پد کارآمد نبود، ژلاتین در الکل غوطه ور شده و جوهر می تواند با اسفنج تمیز شود تا پد برای مستر بعدی آماده شود.

ذخیره

یک پد کاغذی جذب کننده، ضخیم و طوسی رنگ برای پوشش روی صفحه ژلاتینی برای ذخیره آن در انبار استفاده می شود. این پد همچنان جوهر باقی ماده را از سطح بر می دارد ما زمان زیادی را صرف می کند. احتیاط در هنگام کار با سطوح ژلاتینی و هنگام تمییز کردن آن لازم و شرط است.

مزایا

هکتوگرافی نیاز به تکنولوژی محدودی دارد و اثر کمی از خود به جای می گذارد به همین علت این چاپ برای محیط های با تکنولوژی کم و شرایط سری و مخفی مناسب می باشد. در اوایل قرن ۲۰ام از این روش برای چاپ برگه های امتحانی، روزنامه های کلیسا و مجلات علمی تخیلی استفاده می شد. در طول جنگ جهانی نیز از هکتوگراف برای تولید و کپی اسناد و نقشه ها به کار گرفته می شد.

همچنین به عنوان یک رسانه هنری در صنعت چاپ مانند چاپ کتاب های نفیس البته نه به طور گسترده بهره برده می شد. در جریان جنبش مشروطه ایران نیز از این روش برای تکثیر اعلامیه استفاده می‌شد.

استفاده امروزی

در حالیکه پروسه هکتوگرافی برای چاپ روی کاغذ منسوخ شده است اما هنوز موارد استفاده متنوعی دارند از جمله که برای ساخت تتوهای موقت روی پوست به کار گرفته می شوند. هنرمندان تتوکار از قلک های هکتوگرافی برای طرح زدن روی کاغذ و سپس انتقال آن روی پوست مشتری استفاده می کنند. برای چاپ های منحصربه فرد نقاشی آکریلیک نیز از چاپ ژلاتینی استفاده می شود.

مواد استفاده برای چاپ معمولاً نامحدود هستند. هر نوع کاغذی را می توان استفاده کرد. پارچه و ورق های پلاستیکی، تخته و چوب، ورق فلزی و … تقریباً هر چیزی که جوهر بتواند به آن بچسبد را می توان استفاده کرد.